Dominiken Tarikatı

avatar

admin

  • e 0

    Mutlu

  • e 0

    Eğlenmiş

  • e 0

    Şaşırmış

  • e 0

    Kızgın

  • e 0

    Üzgün

Katolik Kilisesi içindeki önemli gruplardan olan Dominiken Tarikatı, 1215’te Fransa’nın Toulouse sehrinde kurulmustur. Aynı zamanda “Vaizci Kesisler” ve İngiltere’de beyaz cübbe üzerine giydikleri siyah palto sebebiyle “Kara Rahipler” olarak da adlandırılırlar. Dominikenler olarak tanınan “Vaiz Kesisler Tarikatı”nın kurucusu, asıl adı Domingo de Guzman olan spanyol Aziz Dominik’tir. 1170 yılında Calaroga’da dogmus, 6 Agustos 1221’de Bologna’da ölmüstür. Kurucuları Aziz
Dominik, dogustan bir Castillian’dı. Tarikat, vaizci olarak hizmet vermek ve o zamanın hereticleri arasında çalısmak için kuruldu. Dominikenler, kendilerini vaaz verme ve ögretiye adamıs yüksek egitimli papazlardı. Dominik, kriz içinde olan katolik ögretisinin ve otoritesinin  güçlendirilmesi için çesitli çözümler arayan Papa III. Innocent’in (1198 -1216) döneminde yasamıstır. O, kilisede reformun kaçınılmaz oldugunu ve bu alanda bazı yeniliklerin yapılması gerektigini düsünüyordu. Bu düsünce, O’nu vizyonunu ve tecrübelerini kullanarak sadece bir bölgede degil, evrensel kiliseye ihtiyaç duyulan her yerde hizmet edebilecek bir grup doktrin vaizi yetistirme, görevlendirme ve bu amaçla bir tarikat kurma konusunda harekete geçirmistir. Papa III. Innocent, Dominik’in fikrini prensip olarak onaylasa da 1215’de toplanan IV. Lateran Konsili, yeni dini tarikatların kurulmasını yasaklama konusunda oldukça kararlı oldugu için, tarikatın resmen kabulü konusunda söz vermemistir. Ancak arkadaslarıyla birlikte, daha önce onay almıs bir cemaatin yönetimine girmeyi ve bu cemaatin liderinin idaresi altında hizmetine devam etmeyi tavsiye etmistir. Bunun üzerine Dominik, Aziz Augustine’nin kurallarını tercih etmis ve bu kurallara baglı kalarak, resmi bir papaz olarak  yasamıstır. O, daha sonra bu kurallara cemaatten aldıgı bazı kuralları da ilave etmis ve kendi durumlarına uygun tarzda sistem gelistirmistir. Bu
sırada III. Innocet’in yerine III. Honorius (1216 -1227) papa olmustur. Yeni Papa, Dominik’in hazırlamıs ve gelistirmis oldugu evrensel vaaz tarikatı planını, 17 Subat 1217’de onaylamıs ve üyelerine “Vaizler Tarikatı” diye hitap etmistir. Dominikenlerin doktrin vaazına önem vermeleri, papaların ve piskoposların, bu tarikatı “Engizisyon”çalısmalarında kullanmalarına zemin hazırlamıstır. Hatta, Aziz Dominik tarihe “ilk Engizisyoncu” olarak geçmistir.

Dominik’in Hayatı
Vaizler Tarikatı’nın diger adıyla Dominikenlerin kurucusu, Domingo de
Guzman, Calaroga’da 1170 yılında dogar, Bologna’da 6 Agustos 1221’de ölür. Babası Felix Guzman ve annesi Aza’lı Joanna; bazı yazarların belirttigi gibi, kraliyet ailesine mensup degilse de spanya’nın asil ailelerindendir. Yedi yasından on dördüne kadar ilk egitimini anne tarafından amcası olan Baspapaz Gumiel d’lzan’dan alır. 1184’de
Palencia Üniversitesi’ne girerek edebiyat ve ilahiyat egitimine baslar. Üniversitede okudugu sırada Dominik’in fakirlere karsı cömert tavrı, Osma’daki diyakozluk görevlilerinin dikkatini çeker. Piskopos Martin, katedralini reforme etmek için ugrasmakta ve isine yarayacak yetenekli üyeler aramaktadır. Martin, Papaz Diego ile birlikte Dominik’i kendilerine katılması için çagırınca, Dominik Osma kanonu olarak
göreve baslar. Bu atama konusunda verilen en erken tarih 1198’dir. Lombardy papazı Stephan’a göre Osma piskoposu Martin de Bazan, onu reform hareketi için katedral üyeligine çagırdıgında Palencia’da hala ögrencidir. 1196 yılında Osma’ya geldi ve 1199 yılında ise hayatını, “Resullerin İşleri” kitabının 4/32-33. cümlesine göre düzenlemeye karar verdi. Dominik burada basarılı islere imza atar ve Diego d’Azevedo’dan sonra 1201’de basrahip yardımcısı olarak atanır. Artık piskopos olan Diego, ona kilisenin içinde bulundugu güç durumu ve ihtiyaçlarını, özellikle Languedoc’daki heretikleri anlatır ve onunla birlikte mücadele etmesi için Dominik’i ikna eder. 1203’de Kastilya Kralı IX. Alfonso, Marches Lordunun kızını, oglu Ferdinand’a istemesi için piskopos Diego’yu vekil tayin etmis, o da Dominik’i beraberinde götürmüstür. Toulouse’dan geçerken Manici ögretileri canlandıran Albi
heretiklerinin ruhi çöküntülerini gözlemleyen Dominik, bu sapkınlarla mücadele etmeye ve İncil’in ışıgını dünyanın en ücra kösesine yaymaya karar verir. Dominik ve Diego yaptıkları ikinci yolculuktan sonra 1204 yılının sonlarına dogru Roma’ya varırlar. Roma’ya gitmelerinin amacı; Diego’nun resmi görevinden istifa edip putperestlerin hidayetine vesile olmak için papadan izin isteyecek olmasıdır. Fakat papa III. Innocent,
onları Albililerle özellikle Waldelilerle mücadele etmeleri için papalıgın elçiligini yapan Sistersiyenler’e yardım etmek üzere Languedoc’a gönderir. Heretik akımlar papa III. İnnocent’den önce de var olmasına ragmen onun zamanında ürkütücü boyutlara ulasmıstır Heretikleri yola getirmek için Dominik, 1206 -1215 yılları arasında Languedoc’da kalır. Papalıgın elçisi olan Sistersiyenler rahat yasam tarzlarıyla, katı bir
riyazet hayatı benimseyen Albililere karsı bir etki uyandırmamaktadır. Dominik, heretiklerin ancak onların ki kadar sade bir yasam tarzıyla kazanılabilecegini, yol gösterecek rahiplerin yalınayak ve yoksulluk içinde onlara yaklasması gerektigini düsünür. Diego ile birlikte kilise görevlilerini daha zahidane bir tavır takınmaları konusunda uyarır. Dominik, 1207’de birkaç arkadasıyla birlikte Luka 9/1-6 ve 10/1-12
deki sözlere uygun olarak fakirligi stratejik bir ilke olarak kabul ederek gezici dilenci vaizligi benimser. Dominik’in ncil’in ruhuna uygun vaaz anlayısı böylece dogar. Propaganda için hiçbir fırsatı kaçırmayan bu ikili yaptıkları tartısmalarla birçok insan kazanırlar.İste Dominik de sapkınlıkla mücadele ederken apostolik yasamın ilkel sadeligi ile kuvvetlendirilmis vaaz yolunu benimser. Tarikatın Languedoc’daki
faaliyetleri 1217 yılından sonra Avrupa’nın skolastik merkezleri olan Paris ve Bologna’ya kaydırılacaktır.

Tarikatın Ortaya Çıkışı
Aralık 1215’de Languedoc’a dönen Dominik, grubunu toplar ve Lateran
konsilinde alınan kararı açıklar. Papalık, yeni bir olusuma ancak  geleneksel bir tüzügü benimsemeleri sartıyla müsamaha gösterecektir. Bunun üzerine “capitulum fundationis” kurulus toplantısı adı verilen ilk toplantıda St. Augustine’in tüzügünü ve Prémontrélilerin katı kurallarını benimserler. Bu temel kurallar bugün de Dominiken tüzügünün özünü olusturur. Papa III. Innocent’in Dominik ve ihvanına vermedigi onayı, 22 Aralık 1216 ve 21 Ocak 1217 yılları arasında III. Honorius üç ayrı fermanla (Bull) verir ve Dominik’e hitaben söyle der: “Senin tarikatının kardesleri, iman önderleri ve dünyanın gerçek ısıkları olmalı. Senin tarikatını destekliyoruz ve onu idaremiz altına alıyoruz”. Honorius, ikiz tarikatlar olan Dominiken ve Fransiskenlere verilen sözlü onayı saglamlastırmıs, Karmelitler Tarikatı’nı da tanımıstır. IV. Lateran
Konsili’nin yeni mezheplerin kurulmasını yasaklayan kararı böylece asılmıs olur. Honorius ayrıca Bologna ve Paris üniversitelerine  beratlarını vermis ve bu nitelikte yerlerin artması için çalısmıstır. Papanın yazdıgı mektuplar tarihsel açıdan önem taşır.

Kendi yazdıgı Gelirler Kitabı (Book of Revenues) ortaçagda Roma Piskoposlugu’nun geçim kaynaklarını anlatan en önemli eserdir. Dominikenlere verdigi “Vaiz Kardesler” ismi Honorius’un degil Papa III. Innocent’in fikridir. On bir yıl önce tasarladıgı seyi gerçeklestiren Dominik, Toulouse piskoposu Foulques ile birlikte etrafındaki insanları organize etmeye baslar. Fakat vaaz edecek kisilerin ilahiyat bilgisinin yetersizligi önemli bir sorun olusturmaktadır. Dominik, 1216 yılında tarikatı için Papa III. Honorius’dan onay aldıktan sonra vakit  kaybetmeden ögrencilerini Toulouse’daki katedral okulunda ders veren Alexander Stavensby’ın derslerine gönderir. Dominikenlerin isimlerinin basına unvan olarak yazılan O.P. (Order of Preachers) harfleri aslında Fransiskenlere, vaaz faaliyetlerine verdikleri önem nedeniyle, daha çok yakısmaktadır. Dominikenler için daha uygun olanı O.D. (Order of
Doctors)’dir. Thomas Aquinas bunun en iyi örneklerinden biridir. Dominik, Paskalya öncesi perhizi Roma’daki kiliselerde vaaz ederek geçirir. Aynı zamanda Papa’nın ilahiyatçısı olarak Kutsal Saray’ın baskanlıgını yapar. 1217’de tarikatın islerini görüsmek ve Avrupa’nın çesitli yerlerine göndermek üzere ihvanını Prouille’de toplar. Tarikatın faaliyetlerini kolaylastırmak üzere III. Honorius Subat 1218’de bütün baspiskopos, piskopos, papaz ve kesislere ilk defa Dominiken adını kullanarak bir ferman gönderir. Baska bir fermanla da Roma’da Appian Yolu’nun ortasında bulunan St. Sixtus kilisesini onlara bagıslar. Papa, Roma’ya davet ettigi Dominik’den çesitli kadın cemiyetlerinin düzenlenmesi ve ıslah edilmesini ister. Dominik bu amaçla rahibeleri Santa Sisto’ya, erkekleri Santa Sabina’ya toplar. Santa Sabina bundan böyle tarikatın genel merkezi olur. 1218-19 yıllarında Dominik bazı
ögrencilerini de spanya ve talya’ya göndererek ertesi yıl Madrid ve Barselona’da manastırlar kurulmasını saglar. Papa III. Honorius, bu merkezlerdeki tarikat üyelerine yardım edenlere övgü dolu mektuplar gönderir. Aynı yıl Milan’daki San Eustorgio Kilisesi’ni bagıslar. Dört yılda Lombardy’de 6, Provence’de 4, Fransa’da 4, Tuscany ve
Roma’da 3, İspanya’da 2 manastır kurulur. Bunun dısında vaizler İngiltere, Almanya, Macaristan ve İskandinavya’ya da ulasırlar.

etiketlerETİKETLER

Sıradaki içerik:

Dominiken Tarikatı

editörün seçtikleri EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ