Bronz Çağı ve Shang Hanedanlığı

admin

BRONZ ÇAĞI VE SHANG HANEDANLIĞI (M.Ö. 18.–11. yy)

Terimler:

GU :Kadeh

JUE :Üç bacaklı içki kapları

HE :Emzikli (ibrik şeklinde) içki kabı

GUİ :Kulplu kase

JİA :Kulpları üstten tutmalı kap (üçayaklı)

ZUN :Yüksek kaideli kap

DİNG :Üçayak

Çin’de bronz dökümün ne zaman başladığı bilinmez. Bazı araştırmacılar; bu tekniğin dışarıdan “teknoloji transfer” edilerek ülkenin kuzeyinden Baykal gölü çevresinden geldiğini düşünür. Fakat bu bronz döküm tekniğinin sanat formu haline gelişinin nasıl olduğu tartışmalıdır. Geleneksel Çin tarihine göre, shang hanedanlığına (krallığı) ait kral isimlerini Çin’in ilk tarihçilerince (savaşan beylikler ve erken han dönemi) tarafından fal kemikleri ve üzerindeki isimleri kaydetmeleri ile başladı.

Shang imparatoru Huanghe ovasında yaşardı. Tek bir başkentte yaşamazdı, etrafı korunaklı çeşitli ikametgâhlar vardı. Sürekli seyri sefer halindeydi. Bu yerlerden biri Bo, diğeri ise Yin idi. İki farklı dönem vardır. Erligang aşaması, ikincisi ise Anyang aşamasıdır.

Törenlerin ve ordunun başında kral vardır. Ordu savaşta bronz silahlar ve iki tekerlekli savaş arabaları kullanırdı. Bronz, yönetimin tekelinde idi. Pahalı ve değerli bir madendir.

Din, bir bereket kültü halinde idi. Çünkü kültür tarıma dayanıyordu. Tanrılar bir hiyerarşi içinde sıralanıyordu; baş tanrı Di diye bilinirdi. O, yağmuru kontrol ederdi.

“Ziraat yapmak için en önemli şeydir!”

Yazık ki, hiçbir bronz eserin üzerinde ona ait bir görsel iz yoktur. Şamanlar tanrılar ve atalarla kemikler, müzik ve dans aracılığıyla irtibat kurarlardı.

Shang yılı 30 ya da 29 günlük 12 aya bölünmüştü.

Yıl boyunca çeşitli zamanlarda atalara kurbanlar adanırdı. Kemiklere istekler ya da şükranlar yazılırdı. Bu ritüelin bir parçasıydı.

Çin bronzlarının analizi (Qin hanedanlığından önceki dönemlere ait olanlar), içlerinde bakır ve kalay bulunmadığını, bronza sadece metal parlaklığı katmak için %16 kadar kurşun da katılmış olduğunu ortaya koydu.

Nanguanwai kazıları (belki de Shang döneminin ilk başkentlerinden biriydi), bronz dökümü için hazırlanmış 1000 in üzerinde kilden modelleri ortaya çıkardı.

Kaybolan yapışkan -zamk- (cine perdue)

Balmumu: ilk kez M.Ö. 3. Yy da kullanıldı. Bronz kap yapımında bu teknik ender olarak kullanılmıştır. Han hanedanlığı zamanında geniş veya küçük heykellerin yapımında balmumu kullanıldı.

Ölümden sonraki hayata inanıldığı için mezarlara ölenin sosyal statüsüne bağlı olarak değerli hediyeler konuluyordu.

Ceset iki bölmeli bir tabuta konuyordu. İçtekine guan dıştakine guo deniliyordu.

Mezar hediyeleri iç ve dış tabut arasına konuluyor ya da mezar odasına yerleştiriliyordu.

Pek az obje iç tabutun içinde ele geçirilmiştir.

Fu Hao’nun, (Shang kralı Wu Ding’in karısı) mezarı 1976’da bulundu. M.Ö. ~1250 tarihlenen mezardan 2000 mezar hediyesi (468 büyük 109 bronz parça) ve fildişi bardak önemli bir yere sahiptir.

Shang ve sonrasına ait Chao bronzları kutsaldı ve bir sosyal işlev taşıyorlardı.

Klasik Çin’de 3 kategoride 27 bronz kap çeşidi vardır.

Yemek pişirme ve yemek taşıma (saklama) kapları. “Ding, li, yan, gui ve bi”
İçki kapları, kadehler. “Gu ve zhu”

İçki saklama kapları. “Jue, jia, he ve zun”

Zoomorfik olanlar. ”Zun, gong, fang yi, you, hu, lei, bu ve pou”

Su kapları. “pan ve yu (derin kaseler)”

Leiwen: şimşek motifi gök gürültüsüdür.

Geleneksel tarihi metinlere bakılırsa, shang hanedanlığı tiranlık ve yarattığı kaos nedeniyle son buldu.

CHOU (ZHOU) TEK HANEDANLIK M.Ö.1066

DOĞU(1111)/BATI(226)/SON AŞAMA CHUNGİU(221)

Chou hanedanlığının kökü batıdaydı. Shang’lar yerlilerin topraklarını tehdit ediyordu. Böylece feodal beyler bir araya gelip sınırlarını korumaya başladılar. Bu askeri bir sisteme geçişi sağladı. Kral feodal beylerin ve dini liderlerin üzerindeydi.

Chungiu döneminde Çin feodal bir toplumdu. Aristokrat bir hiyerarşi kurumsallaşmıştı. M.Ö.~490‘da feodallik güçlerini ayrı ayrı toplamış prensliklerden oluşuyordu. Bu ara dönemden sonra Çin’in büyük filozoflarının yetiştiğini görürüz. Lao Tze ve Zhuang Tze (Daoistler), Konfüçyüs, Meng Tze ve Xun Tze (Mo Tze ve Han Fei Tze gibi diğer düşünürler de) Konfüçyonizm’in farklı branşlarını temsil ettiler.

Din, shang dönemindekiyle aynıydı; atalar önemliydi. Ancak Chou’nun baş tanrısı Tian yani cennet idi. O, Chou krallarının yönetmek için güç verdiği bir kaynaktı.

Batı Chou dönemindeki bronzların gelişimi için şunlar söylenebilir.
Bunlar Shang form ve dekorlarını (erken devirde) adapte etmişlerdir. Fakat motif Taotie’dir; Shang oyma sitili, dökümden sonra yapılan işlemler ve Zun hayvan formları da erken devir işidir.
Batı Chou’nun son dönemleri için karakteristik olan şey mezar hediyeleri arasında yiyecek kaplarının sayısının artmış olmasıdır.

ÇANLAR/ SHANG TARZI GELİŞMİŞTİR!

Bian tipi Shan (dağ)

Shang döneminde bronzlara türkuaz kakma yapılıyordu, fakat bu teknik M.Ö. 11.yy dan 6. yy kadar ki uzun bir süre unutulmuştur. Bilim adamları metal kakma tekniğinin nereden geldiği (orijinali) konusunda kararsızdırlar. Bazıları bunun kuzeybatı komşu ülkelerden ödünç alındığını söyler.

Lake, farklı yönleriyle sanatçılar bronzdan daha çok çekmişe benziyor. Altın ve gümüş kakmayla beraber bu alanda da önemli eserler verildi.

Yaklaşık 800 yıllık süre içinde Zhou döneminin sanat alanında homojen olmadığı görülür. Ritüellerdeki farklı objeler, mezar eşyalarını, Chou kontrolündeki merkezler ile feodal devletlerarasındaki farklılıkları, Ordos bölgesi yerlileri, batı ve güneybatıda ki yerli etnik gruplar farklı artistik formlar yarattılar.

“Sevdiğin bir mesleği yaparsan, bir gün bile çalışmış sayılmazsın… Konfüçyüs”

ETİKETLER