Konya Karatay Medresesi

admin

KONYA KARATAY MEDRESESİ

Konya Karatay Medresesi, II. İzzeddin Keykavus’un vezirlerinden Celaleddin Karatay tarafından 1251 yılında yaptırılmıştır. Kapalı avlulu ve tek eyvanlı bir medresedir. Kare planlı olan medresenin tahmini şekline göre, dört köşede kubbeyle örtülü dört oda yer almaktadır. Bu odalardan veya mekanlardan güneybatı köşedeki oda türbe olarak, güneydoğudaki ise giriş mekanı şeklinde tertiplenmiştir. Güneydoğu köşedeki odanın doğu cephesinde portal bulunmaktadır. Ancak, günümüze portal ulaştığı halde, portalin arkasındaki ve kuzeyindeki mekanlar ulaşamamıştır.

Portal, medresenin güneydoğu köşesine yakın olarak yerleştirilmiştir. Zengilerden gelen ve ilk defa Konya Alaeddin Camii avlu cephesinde görülen köşe dolguları ve renkli taş kakma düğümlü geçmeler bu portalde de görülmektedir. Ayrıca bu portalde, üç tane kabara, geometrik panolar, Selçuklu sülüsü ile kabartma yazılar, ince detaylı mukarnaslar, sarma kemer motifleri, Selçuklu taş işçiliğinin en asil kompozisyonlarından birini oluşturmuştur.

Gerek köşelerdeki odaları örten kubbelerde gerekse avluyu örten kubbede geçiş unsuru olarak yelpaze biçimindeki üçgenler kullanılmıştır. Şadırvanlı üstü kapalı orta avlunun doğusunda iki küçük oda, avlunun güney ve kuzeyinde ise simetrik olarak yerleştirilmiş üçer hücre vardır. Avlunun batısında ise eyvan yer almaktadır.

Anadolu’da ilk defa Atabey Ertokuş Medresesi’nde görülen büyük eyvanın iki tarafındaki kubbeli odalar daha sonra Anadolu Selçuklu medrese mimarisinde sık sık tekrarlanmıştır. İşte bunlardan bir tanesi de Konya Karatay Medresesi’dir. Ayrıca, bu medrese, Anadolu Selçuklularının çini süslemeleri bakımından en zengin abidevi yapılarından birisidir. Kubbeyi ve duvarları kaplayan çini mozaik süslemeler mimari ile tam bir ahenk halinde mekan etkisini artırmaktadır. Ağırlığını kaybetmiş ve yükselmiş olan kubbe büyük eyvanla iyice kaynaşarak tam bir mekan birliği yaratmıştır. Bu kubbe, Osmanlı cami mimarisine adeta bir hazırlık olmuştur. Yelpaze biçiminde açılan, köşeler üzerine oturan avlu kubbesinin, firuze ve lacivert mozaik çinilerle iri geometrik yıldızları adeta gökyüzünü andırmaktadır. Ayrıca bu kubbedeki, patlıcan moru, firuze ve beyaz renklerden meydana gelen süslemeler, insana gökyüzünün sonsuzluğunu ve kozmik düzeni hatırlatmaktadır. Gösterilen titiz işçilik nedeniyle on altı yıldız kümesinin hiç birisinde santimlik bir hata yapılmamıştır. Kompozisyonun giriftliği, renk uyumu ve insanda uyandırılan ve bırakılan tesirler, dikkate alındığında bunun gerisinde derin bir felsefenin, matematik bilgisinin, zengin bir ruh dünyasının, maddi refahın ve sanat aşkının bulunduğu açıkça görülmektedir.

Günümüzde Çini Müzesi olarak kullanılan Konya Karatay Medresesi, Türk İslam sanatları ve mimarisinde, kapalı avlulu ve tek eyvanlı Anadolu Selçuklu medreselerinin önemli bir örneğini oluşturması yanında, portalindeki süslemeleri, kubbeye geçiş unsurları, çini mozaik süslemeleri ve avluyu örten kubbesindeki kozmik süslemeleriyle önemli bir eserdir.

ETİKETLER