Zuni Mitolojisi

admin

Zuni mitolojisi Zuni halkının mitolojik inanç yapıları ve bunun içerdiği mitlerin bütünüdür. Zuniler Pueblo insanlarından olan Zuniler, ABD’nin güneybatısında yer alırlar.

Yaratılış

Zuni mitolojisinde Awonawilona yaratıcı tanrıdır. Bulut ve okyanusları yaratır. Okyanus yeşil alglerle kaplıydı, bunlar sertleşip yarılmış ve gök-baba Awitelin Tsita ile dünya-ana Apoyan Taçu’yu oluşturmuştur. Awitelin Tsita ile Apoyan Taçu Dünya’daki tüm yaşamın ebeveyni, sebebidirler.

İnanışa göre ilk insanlar yer altı dünyasındaki dört mağaradan gelmiştirler. Arz su ve canavarlarla kaplı tehlikeli bir yerdi. Güneş’in çocukları insanlara acımış ve arzı yıldırımlarla kurutup sertleştirmiş, onların zamanına (yani bugüne) kalan hayvanlar dışındaki çoğu hayvanı taşa dönüştürmüştürler. Böylece arz insanlar için yaşanabilecek, uygun bir yer olmuştur.

Bazı Mitolojik Figürler

Zuni mitolojisinde birçok canavar bulunur. Bunlardan bazıları şunlardır:

Açiyalatopa tüy yerine bıçakları olan bir canavardır.
Uhepono yer altı dünyasında yaşayan kıllı bir devdir. İnsan gibi kol bacaklara sahip bu canavarın çok büyük gözleri vardır.

Bunların dışında diğer yakın halklardaki gibi ruh kavramı da mevcuttur; örneğin Amitolane, gökkuşağı ruhudur.Yanauluha isimli bir kültürel kahraman vardır. Zunilere tarım, tıp ve adetlerini getirmiş, başlatmış olan bu kahramandır.Birçok güneybatı kabilesinde tapınılan Kokopelli isimli tanrıya Zuniler de tapınırdı. Zunilerde bu tanrı aynı zamanda bir yağmur tanrısıydı ve Ololowişkya olarak da anılırdı.

Tüylü yılan

Tüylü yılan Amerika’nın eski uygarlıklarında bulunan, Amerika kızılderilileri tradisyonlarında da sürdürülmüş olan bir inanıştaki yılan-ilahtır. Bu inanışa ve yılan-ilah tasvirlerine Meksika’dan Peru’ya kadar uzanan geniş bölgede pek çok tradisyonda rastlanır. Derisi pul yerine tüylerle kaplı olan bu tüylü yılan ya da kuş-yılan ilahın Kişe kızılderililerindeki adı Gucumatz’dır. Eski uygarlıklardan Kuetzal’lar, Toltekler ve Aztekler’deki adı “sakallı yılan” anlamında Kuetzalkoatl idi. Bu ad Pueblo kızılderililerinin dilinde ise “sakallı yılan” , Meksika kızılderililerinin dilinde ise “kuş-yılan” anlamına gelir. Mayalar’da bu ilah “tüylerle kaplı yılanların Efendisi” anlamında Kukul-Kan adını almıştır. Proto-Türk kültürü araştırmacıları, tüylü yılan sembolünün Türk tradisyonlarında da bulunduğunu bildirmektedir.

Tasvirlerde tüylü yılan olarak gösterilmekle birlikte, eski metinlerde onun aslında bir yılan olmadığı, beyaz insan ırkına mensup olduğu açıkça belirtilir. Toltek, Aztek, Maya ve İnka metinlerine göre, insanlarla bir süre yaşamış, onlara doğru yolu gösterdikten ve uygarlığı öğrettikten sonra göklere geri dönmüştür. Kimi metinlerde ondan tek kişi olarak değil, bir ırk veya bir topluluk olarak söz edilir ve yeryüzündeki insan vücudunu onların imal ettiği belirtilir. Örneğin, ünlü Maya kutsal kitabı Popol-Vuh’ta şöyle denir: “Onlardır vücut veren, onlardır yaratan. Onlar yeşil ve maviyle çevrilidirler. İsimleri Gucumatz’dır.” Görüldüğü gibi, metinde “onlar” zamiri kullanılmakta olup, bir topluluk sözkonusudur. Bu durumda yılanın bu varlık topluluğunu yalnızca simgelemek üzere, bir sembol olarak kullanıldığı düşünülebilir. Amerika’nın eski uygarlıklarının göksel olguları simgelemede büyük ölçüde yılan sembolünü kullandıkları görülmektedir. Tüylü yılan sembolizminde, tüy yeryüzündeki birçok tradisyonda (örneğin eski Mısır tradisyonu) görüldüğü gibi, burada da hakikatin, doğruluğun, hafifliğin ve -göğe çıkmada kuşlara en büyük yardımcı unsur olduğundan- yükselmenin sembolü olarak kullanılmış olmalıdır.

“O zamanlar, atalar ilahlarla aynı dili konuşuyorlar ve birbirleriyle mükemmel biçimde anlaşıyorlardı.” (Popol-Vuh)
“Atalarımız orada doğdu, Dünya’da yaşadılar.” (Bir Aztek şiirinden)

ETİKETLER